Rekord na andrychowskiej kweście

Dokładna kwota podana zostanie w środę. Bez wątpienia do rekordu przyczynił się fakt, że tegoroczna kwesta trwała dwa dni - 31 października i 1 listopada.

Wśród kwestujących 1 listopada byli m.in. burmistrz Andrychowa Tomasz Żak, wiceburmistrz Agnieszka-Perończyk Adamek i radny powiatowy Czeslaw Rajda [na zdjęciu]

Poniżej artykuł Eweliny Prus-Bizoń z Towarzystwa Miłośników Andrychowa o dotychczasowych andrychowskich kwestach i ich efektach.

AKTUALIZACJA: 22:00

xxx

Jak co roku 1 listopada 2011 roku, na cmentarzu komunalnym w Andrychowie, organizowana jest kwesta na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków.  Pomysłodawczynią akcji jest harcerka – seniorka, druhna Aurelia Mikołajko, członkini najstarszej, żeńskiej działającej w Andrychowie drużyny harcerek prowadzonej w latach 30-tych przez nauczycielkę Jadwigę Lichoniewiczównę.

Druhna Aurelia opiekowała się grobem Franciszka Zahradnika, radnego miejskiego z przełomu wieków. Nagrobek z odłamanym krzyżem był jednym z nielicznych, zachowanych nagrobków słupowych cmentarza andrychowskiego. Posiadał ponadto piękną dekorację z wieńcem różanym w stylu w stylu secesyjnym.

To właśnie ten pomnik miał być pierwszym odrestaurowanym zabytkiem.  I nie chodziło o odmalowanie, estetyzację literek złotolem czy tego typu zabiegi. Padł pomysł przeprowadzenia prac konserwatorskich przez wykwalifikowanego konserwatora kamienia.

W drugiej połowie października 2001 r. poproszono o pomoc w zorganizowaniu kwesty Prezesa Towarzystwa Miłośników Andrychowa - notabene harcmistrza Aleksandra Nideckiego, dawnego Komendanta Hufca wadowickiego, pod który podlegały drużyny z Andrychowa, zanim nie powołano Hufca ZHP Andrychów. Co dla harcerzy wydawało się niemożliwe (od wydania zezwolenia na zbiórkę pieniężną przez UM po organizację akcji) dla harcmistrza, Prezesa TMA, radnego miejskiego okazało się realne i wykonalne.

Kwestę organizowało Towarzystwo Miłośników Andrychowa wraz z Hufcem andrychowskich harcerzy.
1 i 2 listopada 2001 roku kwestowali członkowie TMA, harcerze z VII Drużyny Harcerskiej B.I.S im. Akcji pod Arsenałem oraz instruktorzy Hufca. Zebrano wówczas 2458,34 zł, co wydawało się zawrotną sumą.
W Towarzystwie założono komórkę ds. ochrony zabytków, której szefową została drużynowa VII DH- phm Ewelina Prus-Bizoń.

W latach 2001- 2004 dokonano spis i dokumentację fotograficzną zabytkowych nagrobków. Przez pierwsze trzy lata TMA gromadziło materiały, zapoznawało się z przepisami i wytycznymi obowiązujących przepisów dot. prac renowacyjnych i wykonywania prac na grobach.

W celu zebrania informacji na temat prawowitych właścicieli, potomków, opiekunów zabytkowych nagrobków odbyło się spotkanie w dawnym ZGK oraz w odpowiednim Wydziale Urzędu Miasta. Zorganizowana została wystawa zdjęć nagrobków o wartościach historycznych i estetycznych w Kościele Św. Macieja w 2004 roku.

W 2004 roku zorganizowano spotkanie z konserwator zabytków Panią Sylwią Namyślak  z Bytomia, a także z Księdzem Proboszczem Stanisławem Czernikiem- diecezjalnym Konserwatorem Zabytków. Spotkanie miało na celu oszacować stan nagrobków, które ze względów historycznych, estetyczny, artystycznych mają być odnowione w pierwszej kolejności. Pani Sylwia Namyślak jest konserwatorem kamienia, jest także członkiem Towarzystwa Miłośników Bytomia, wraz z którym przeprowadza konserwacje nagrobków na tamtejszym cmentarzu.

….nagrobek Zahradnika, od którego wszystko się zaczęło -  musiał poczekać....
Towarzystwo rozpoczęło opiekę nad wskazanymi miejscami pochówków. Wspólnie z młodzieżą andrychowskich szkół ponadgimnazjalnych (Zespół Szkół nr 1 w Andrychowie im. T. Kotarbińskiego, Liceum Ogólnokształcące im. M. Skłodowskiej – Curie) możliwe było otoczenie opieką 18 zapomnianych grobów postaci, które wywarły znaczący wpływ na rozwój miasta (np. nauczycieli radnych, notariuszy) a także nagrobków.

Przez trzy cztery lata (2001,2002, 2003, 2004) harcerze i TMA kwestowali na jeden nagrobek.

Od 2005 roku trwały prace renowacyjne jednego z najpiękniejszych nagrobków cmentarza andrychowskiego – nagrobka Halinki Kuśnierzewskiej, wnuczki ówczesnego Burmistrza Miasta Andrychów- Alfreda Pukalskiego. Prace zakończono rok później.

Od 2005 r. prowadzono prace murarskie i zabezpieczające nagrobka  z zabytkowym, odłamanym krzyżem. W pracach tych bardzo pomogli: administracja i pracownicy cmentarza oraz radny miejski Pan Jan Żydek.
W międzyczasie okazało się, że krzyż z dekoracją secesyjną z różami jest wykonany z materiału, w które wtopione są muszle. Taki materiał rzeźbiarski był w owym czasie rzadkością. Pani Konserwator sprowadziła specjalistyczny  środek zabezpieczający. Zakończenie prac nastąpiło w 2009 roku.

Rok 2007 to renowacja nagrobka zmarłej w 1912r. Jadwigi Anteckiej. Ogromny, wieloelementowy nagrobek słupowy został w całości zdemontowany, przewieziony do stodoły i ustawiony na paletach. Tam poddany wstępnej konserwacji. Później przewieziony do pracowni konserwatorskiej na Śląsk. Cała akcja związana z demontażem, przewożeniem, osuszaniem, walką z grzybem, konserwacja, przywóz i montaż udała się tylko dzięki pomocy wielu ludzi, min. Pani Małgorzaty Byrskiej, Firmy Dusik-Matusiak z Andrychowa oraz Szkółki Drzew i Krzewów Eryka Stusa z Targanic.

Po długiej batalii poszukiwania opiekunów prawnych i kwestii formalnych związanych z konserwacją  - w 2009 roku rozpoczęto prace renowacyjne nagrobka Maryi Zielińskiej zmarłej w 13 wiośnie życia. Nagrobek wieńczy figura małego aniołka. Rzeźba ta wykazuje cechy charakterystyczne dla rzeźby ludowej regionu andrychowszczyzny. Są tylko 3 takie nagrobki (odnalezione) na andrychowskim cmentarzu (jeden posiada opiekunów – nagrobek z figurą Chrystusa Miłosiernego oraz bezimienny już nagrobek przedstawiający niewielki kamienny krucyfiks.

Dzięki pomocy radnego J. Żydka oraz administracji cmentarza w 2010 roku naprawiony został nagrobek Wandy Malickiej, nauczycielki, poetki, zasłużonej dla Miasta Andrychów, imienniczki jednej z miejskich ulic.

W 2010 roku wszystkie nagrobki odnowione w latach poprzednich zostały pokryte zabezpieczającymi chemikaliami. Rozpoczęto prace związane ze wstępnym oszacowaniem jaki przebieg będzie miała renowacja płyty nagrobnej cesarsko-królewskiego lekarza dr Irmanna, pochowanego wraz z synami Otto i Karlem.

Jest to najstarszy odnaleziony pochówek cmentarza andrychowskiego. Po wstępnym odkopaniu płyty okazało się, że jest ona bardzo gruba i przeniesienie jej było nie lada akcją logistyczną. Dodatkowym kłopotem było przymurowanie do płyty wylewki znajdującej się obok sąsiedniego grobu oraz jego bliskość. W prace zaangażowała się administracja cmentarza i Zakład Gospodarki Komunalnej w Andrychowie. Płyta została zdemontowana wiosną.

Trwały prace osuszeniowe i konserwatorskie. Należało pogłębić litery, które z wolna stawały się coraz bardziej nieczytelne. Obecnie trwają prace nad wykonaniem wylewki, na której ma spocząć odrestaurowana płyta. Płyta nareszcie będzie znajdowała się ponad poziomem ziemi. Stan obecny, do czasu objęcia opieki nad pochówkiem przez TMA powodował, że po płycie po prostu się deptało, a  nawet, jak się okazało, był pomysł rozbicia jej młotem pneumatycznym, kiedy dokonywano w pobliżu  prac murarskich. Niestety czy „stety” kabel od stosowanego narzędzi był zbyt krótki



Dotychczasowe wyniki kwesty:

2001 rok – 2458,34
2002 rok- 2618,30
2003 rok – 1187,38
2004 rok – 3606,26
2005 rok – 3392,76
2006 rok – 7790,42
2007 rok – 8580,78
2008 rok – 7946,86
2009 rok – 12337,91 zł
2010 rok - 12363,76 zł.

Kwesta prowadzona w 2010roku okazała się rekordową – zebrano ponad 12 tys. zł!


Od 2005 roku zapraszamy do udziału w kweście znane postaci. Kwestują z nami Poseł na Sejm RP Pan Marek Polak, aktor Jan Peszek z rodziną, radni powiatowi, dyrektorzy szkół, nauczyciele.

Po 10 latach kwestowania i prac na cmentarzu szczególne podziękowania należą się uczniom, nauczycielom oraz Dyrektorom szkół : ZS nr 1 im. T.Kotarbińskiego, LO im. M. Skłodowskiej-Curie. Za cierpliwość i wyrozumiałość – Pani Marii Bury oraz wszystkim pracownikom cmentarza komunalnego. Firmom: Szkółce Eryka Stusa, Firmie Dusik-Matusiak, Efekt DDD - Dawida Markowskiego, Agencji Reklamy Mediapress, Firmie Kserografix. A za patronat medialny Jarosławowi Skupieniowi prowadzącemu www.andrychow.pl , Kronice Beskidzkiej, Nowinom Andrychowskim oraz Twojemu Radiu Andrychów.

TMA na wiosnę 2011 roku wzięło udział w konkursie na zadania otwarte ogłoszone przez Starostwo Powiatowe w Wadowicach. Zgłoszona do konkursu akcja wydania 2 Spacerowników po Andrychowie została wsparta przez Starostę kwotą 2 tys. złotych. W ramach tego działania wydane zostaną 2 foldery tematyczne, jeden z nich dotyczyć będzie cmentarza andrychowskiego – będzie to SPACEROWNIK po cmentarzu komunalnym pod hasłem „Kto był kim w Andrychowie.”

Spacerownik będzie dostępny w punktach Promocji Miast: Andrychowa, Wadowic i Kalwarii Zebrzydowskiej.
Jeśli uda się pozyskać sponsorów – być może będzie rozdawany w dniu 1 listopada na  cmentarzu.

W bieżącym roku harcerze, uczniowie, członkowie TMA oraz zaproszeni Goście kwestować będą  31 października oraz 1 listopada.

Całą akcja nie udałaby się, gdyby nie Darczyńcy, Mieszkańcy Andrychowa i przyjezdni, odwiedzający groby swoich bliskich, którzy dostrzegają potrzebę przeprowadzania takiej akcji w Andrychowie. Wrzucają do puszki najmniejszy choćby grosz  i powodują, że odnawiane są kolejne nagrobki, a młodzież ma szansę angażować się przy porządkowaniu prac znanych, mniej znanych i bezimiennych, pochowanych na cmentarzu osób.

Ewelina Prus-Bizoń