Tarczyca – funkcje gruczołu i najczęstsze choroby
Zadaniem tarczycy jest przede wszystkim produkcja hormonów – w tym tyroksyny (oznaczanej w badaniach laboratoryjnych skrótem T4) oraz trójjodotyroniny (T3). Sama praca tarczycy uzależniona jest od innego hormonu – tyreotropiny (TSH) wydzielanej przez przysadkę mózgową. Tarczyca i inne narządy czy układy w ludzkim organizmie są jak system naczyń połączonych – hormony tarczycowe regulują bowiem przemianę materii (w tym przemiany cukrów i tłuszczów) oraz gospodarkę elektrolitową, wpływają na pracę gonad (jajników oraz jąder) czy biorą udział w w procesach zachodzących w układzie nerwowym.
Wśród najczęściej występujących chorób i nieprawidłowości zachodzących w obrębie tarczycy wyróżnia się przede wszystkim nadczynność i niedoczynność tego gruczołu, chorobę Gravesa-Basedova, wole tarczycy, jej zapalenie czy nowotwory tarczycy. Oprócz tego istniej grupa schorzeń ściśle powiązana z funkcjonowaniem omawianego organu – jest to między innymi PCOS (zespół policystycznych jajników), choroba Hashimoto czy insulinooporność (określana również mianem „wstępu” do cukrzycy).
Niepokojące objawy – tarczyca z niedoczynnością, nadczynnością i innymi schorzeniami
Z uwagi na szeroki wpływ nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy na organizm, choroby tego gruczołu mogą dawać naprawdę różne objawy. Wśród najbardziej charakterystycznych wyróżnia się jednak:
- przy niedoczynności tarczycy: problemy z koncentracją i funkcjami poznawczymi oraz wykonawczymi, zwiększony apetyt skutkujący przybieraniem na wadze, odczuwanie senności, wrażenie osłabienia organizmu, niechęć do aktywności fizycznej, złe samopoczucie (czasem nawet depresja), niskie ciśnienie krwi, anemia, zaparcia, objaw w postaci zimnych dłoni i stóp, zmniejszona potliwość, zaburzenia miesiączkowania, problemy z zajściem w ciążę;
- przy nadczynności tarczycy: spadek masy ciała mimo braku zmian w odżywianiu, uderzenia gorąca, wzmożona potliwość, podwyższony puls i zwiększone ciśnienie krwi, biegunki i wzdęcia, wypadanie włosów, pogorszenie się stanu skóry i paznokci, zaburzenia miesiączkowania, uczucie niepokoju i pobudzenia, trudności z zasypianiem (lub nawet bezsenność).
Choroba Gravesa-Basedowa daje podobne objawy jak nadczynność tarczycy, natomiast w przypadku wzrostu woli tarczycy obserwuje się skutki uboczne powiększenia woli: trudności w przełykaniu, wyczuwalne palpacyjnie gule, powiększenie się węzłów chłonnych czy uczucie ciasnoty w obrębie szyi. Choroba Hashimoto w objawach przypomina z kolei niedoczynność tarczycy, a PCOS wiąże się przede wszystkim z zaburzeniami miesiączkowania, owulacji oraz hirsutyzmem (nadmiernym owłosieniem w miejscach „typowo” męskich)
Badania tarczycy w diagnostyce chorób – laboratoryjne i obrazowe
Wśród badań, jakie można wykonać przy podejrzeniu choroby tarczycy, wyróżnia się badania laboratoryjne oraz badania obrazowe. Do badań laboratoryjnych zalicza się tak zwany profil tarczycowy (o którym więcej można przeczytać tutaj: https://www.synevo.pl/badania-tarczycy/), uwzględniający pomiar poziomu hormonów FT3 i FT4, TSH oraz innych parametrów, wskazujących na nieprawidłowości w funkcji wydzielniczej tarczycy. Lekarz może zalecić również badanie przeciwciał tarczycowych – anty-TPO oraz anty-TG. Wszystkie wymienione powyżej badania wykonuje się z krwi.
Podstawowym badaniem obrazowym w diagnostyce chorób tarczycy jest badanie ultrasonograficzne (USG). Rzadziej wykorzystuje się rezonans magnetyczny czy tomografię komputerową (zwykle w diagnostyce guzów tarczycy), a jeszcze rzadziej – zdjęcia RTG (czyli zdjęcia rentgenowskie). Dużą wartość diagnostyczną ma natomiast scyntygrafia tarczycy (czyli jej badanie z wykorzystaniem kontrastowości izotopów promieniotwórczych) oraz biopsja tarczycy (pobranie komórek z gruczołu w celu zbadania ich morfologii).
Źródła:
- Dr n. med. P. Miśkiewicz, dr hab. n. med. T. Bednarczuk, Nadczynność tarczycy – objawy, przyczyny, leczenie nadczynności tarczycy, stężenie TSH, FT3 i FT4 we krwi [w:] Medycyna Praktyczna, 23.05.2017
- Dr n. med. P. Miśkiewicz, dr hab. n. med. T. Bednarczuk, Niedoczynność tarczycy – przyczyny, objawy i leczenie [w:] Medycyna Praktyczna, 15.02.2021
- dr hab. n. med. J. Myśliwiec, Choroba Hashimoto [w:] Medycyna po Dyplomie 02/2018
- A. Basińska, M. Merc, O. Juraniec, Nastrój osób z chorobą Gravesa-Basedova i chorobą Hashimoto [w:] Endokrynologia Polska vol. 60 nr 6/2009
- Budlewski, E. Franek, Diagnostyka obrazowa chorób tarczycy [w:] Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 1
Brak komentarzy